Do pracy chodzimy niemal codziennie. Spędzamy w niej średnio 40 godzin tygodniowo, a więc sporą część życia. W czasie godzin spędzonych w zakładzie pracy jesteśmy więc narażeni na niespodziewane wydarzenie, takie jak wypadki czy uszkodzenia ciała. Wbrew pozorom zdarzają się one często. Za wypadek w miejscu pracy uważa się zarówno potrącenie przez samochód na pasach przed firmą, jak i złamanie nogi podczas zmieniania żarówki w biurze. Tak szerokie spektrum działań, które uznaje się za wypadki w pracy, sprawiają, że wielu pracowników zastanawia się, czy i jakie odszkodowania się im należą. Nie wiele osób też nie wie, czy ubezpieczać powinno się samemu, czy też odszkodowanie otrzyma od pracodawcy. Poznaj 5 kroków do uzyskania świadczenia za wypadek przy pracy.
Komu przysługuje odszkodowania za wypadek przy pracy?
Pierwszą ważną kwestią jest to, komu przysługuje odszkodowanie za wypadek przy pracy. Zgodnie z polskim prawem o uzyskanie rekompensaty może się starać poszkodowany, który jest zatrudniony w przedsiębiorstwie na umowę o pracę lub też umowę zlecenie. Aby jednak móc otrzymać świadczenie, musi przejść całą ścieżkę dotyczącą likwidacji szkody osobistej.
Wypadek przy pracy i co dalej?
Będąc ofiara wypadku przy pracy pierwszą ważną rzeczą, jaką należy zrobić, jest zgłoszenie go przełożonemu lub osobie reprezentującej firmę, w której się pracuje. Zgłoszenie powinno nastąpić bez zbędnej zwłoki. Tak samo należy postąpić, jeśli jest się ofiarą wypadku przy pracy rolniczej. W tym wypadku instytucją, do której zgłasza się zdarzenie, jest Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (KRUS). Zgłoszenia należy dokonać w oddziale regionalnym.
Kiedy zdarzenie jest wypadkiem przy pracy?
Zdarzenie, w którym odniosło się uszczerbki na zdrowiu, jest uznawane za wypadek przy pracy na podstawie oświadczenia poszkodowanego, które opisuje miejsce, czas i okoliczności dojścia do wypadku, oświadczenia podmiotów badających okoliczności i przyczyny zdarzenie np. policji, oświadczenie podmiotów działających pierwszej pomocy poszkodowanemu np. pracowników karetki pogotowania oraz ustaleń komisji sporządzającej protokół powypadkowy. Poszkodowany, który ma wątpliwości czy zdarzenie było wypadkiem przy pracy, powinien skontaktować się z firmowym specjalistą ds. BHP (bezpieczeństwa i higieny pracy).
Aby zdarzenie uznać za wypadek przy pracy, musi ono spełniać 4 warunki:
- Zdarzenie jest nagłe,
- Zdarzenie spowodowane jest przyczyną zewnętrzną,
- Skutkiem zdarzenia jak uraz lub śmierć poszkodowanego,
- Zdarzenie wydarzyło się w miejscu pracy lub w drodze do niej.
Jak sporządzić protokół powypadkowy?
Istotnym dokumentem przy wypadkach przy pracy jest protokół powypadkowy. Dokument wypełniony jest zazwyczaj przez pracodawcę w chwili, kiedy ustalono wszystkie przyczyny i okoliczności zdarzenia. Na wypełnienie protokołu jest 14 dni od daty zawiadomienia pracodawcy przez poszkodowanego. Aby pracodawca mogli wypełnić protokół, konieczne są również „zeznania” poszkodowanego. Protokół najczęściej sporządza się w 3 kopiach, jednak jeśli zachodzi taka potrzeba, można wykonać więcej kopii. Gotowy protokół trafię do rąk poszkodowanego lub jego pełnomocnika, pracodawcy lub zleceniodawcy, który ustalił okoliczności wypadku oraz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) w przypadku stwierdzenia, że zdarzenie faktycznie zostało uznane za wypadek.
Poszkodowany lub jego pełnomocnik może do protokołu powypadkowego zgłaszać uwagi i zastrzeżenia, które muszą być uwzględnione w dokumencie. Protokół musi zawierać relacje poszkodowanego, ewentualnych świadków i osób zainteresowanych oraz inne dokumenty zebrane w czasie ustalania przebiegu zdarzenie np. dokumenty z oględzin miejsca wypadku, fotografie itd. Na tej podstawie ustala się dopiero, czy zdarzenie jest, czy nie jest wypadkiem przy pracy. O tym, jakie warunki musi spełniać zdarzenie, żeby być wypadkiem przy pracy, przeczytasz wyżej.
Jak starać się o odszkodowanie za wypadek przy pracy?
Kiedy zdarzenie zostało zakwalifikowane jako wypadek przy pracy, można rozpocząć staranie się o uzyskanie za nie odszkodowania. Na początek warto sprawdzić, czy pracodawca opłacał i w jakiej wysokość składki na ubezpieczenie wypadkowe. Jeśli opłacał, można zgłosić roszczenie. Roszczenie zgłasza poszkodowany lub jego pełnomocnik. Jeśli tego nie zrobi, nikt z własnej woli nie wypłaci mu odszkodowania czy zasiłku.
Gdzie zgłosić roszczenie o odszkodowanie za wypadek w pracy?
Aby otrzymać odszkodowanie za wypadek przy pracy, należy zgłosić się do Zakładu ubezpieczeń Społecznych lub płatnika składek, czyli pracodawcy. Podstawą do wypłacenia odszkodowania jest przedstawienie odpowiedniej dokumentacji. To ona pozwoli ustalić ZUS-owi, czy okoliczności oraz przyczyny faktycznie były wypadkiem przy pracy. Już na samym początku do ZUS-u należy dostarczyć:
- wniosek z wyraźnym określeniem rodzaju świadczenia – poszkodowany może starać się o świadczenia powypadkowe, np. jednorazowe odszkodowanie z tytułu stałego uszczerbku na zdrowiu; właściwie wypełniony wniosek musi zawierać dokładne i prawdziwe dane identyfikacyjne płatnika składek, czyli pracodawcy; do tych danych zalicza się NIP i REGON, a jeśli płatnik ich nie posiada to nr PESEL, seria i numer dowodu tożsamości lub paszportu, we wniosku należy też wskazać własne dane – PESEL, NIP, seria i numer dowodu osobistego/paszportu;
- protokół powypadkowy lub karta wypadku – dokumenty te powinny być przedstawione jako uwierzytelnione kopie lub oryginały, dodatkowo należy do nich dołączyć wyjaśnienia poszkodowanego oraz świadków zdarzenia;
- zaświadczenie o stanie zdrowia (N-9) – zaświadczenie to wypełnia lekarz nadzorujący proces leczenia; dokument zawiera informację, że leczenie oraz rehabilitacja zostały zakończone,
- akt zgonu – dokument ten przedstawia się, jeżeli w wyniku wypadku przy pracy poszkodowany poniósł śmierć;
- kartę informacyjną z udzielania pierwszej pomocy – dokument przedstawia się w formie oryginału do wglądu lub uwierzytelnionej kopii;
- wyjaśnienia dotyczące przeszkolenia poszkodowanego z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy;
- oświadczenia osoby, której poszkodowany zgłosił wypadek – dokument musi być uwierzytelnioną kopią lub oryginałem do wglądu.
W przypadku, gdy pracownik uległ wypadkowymi komunikacyjnemu, Zakład Ubezpieczeń Społecznych oczekuje również uzupełniania dokumentacji o numer rejestracyjny pojazdu, który spowodował wypadek, personalia kierowcy, informację o prowadzonym przez policję lub prokuraturę śledztwie.
Kompletna dokumentacja musi także zawierać szczegóły dotyczące zatrudnienia poszkodowanego. A więc datę rozpoczęcie przez niego pracy, rodzaj umowy na podstawie, której wykonuje pracę, informacje o odprowadzaniu składek na ubezpieczenie wypadkowe.
Jeżeli dokumentacja do ZUS dotrze niepełna lub będą w niej braki formalne urząd może jej nie przyjąć i odmówić przyznania świadczenie. W tej sytuacji ma obowiązek zwrócić poszkodowanemu dokumenty w celu ich uzupełnienia.
Jak wysokie jest odszkodowanie za wypadek przy pracy?
Wysokość odszkodowania za wypadek przy pracy uzależniona jest od tego, jak bardzo pracownik ucierpi na skutek zdarzenia. Przede wszystkim ZUS pod uwagę bierze fakt, czy uszczerbek na zdrowiu jest stały czy też nie. Za stały uszczerbek uznaje się naruszenie sprawności organizmu, które powoduje upośledzenie czynności organizmu i nie rokuje poprawy. Jeśli mamy do czynienia z długotrwałym uszczerbkiem na zdrowiu oznacza to, że organizm jest upośledzony na co najmniej na pół roku, ale lekarze widzą szansę na powrót do zdrowia. O stopniu uszczerbku na zdrowiu za każdym razem decyduje komisja lekarska, po zakończeniu leczenie i rehabilitacji. Zgodnie z przepisami prawa jednorazowe odszkodowanie za wypadek przy pracy przysługuje w wysokości 20% przeciętnego wynagrodzenia za każdy procent stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu. Wysokość odszkodowań jest różna i zmienia się na przestrzeni lat. Stawki ustalane są na okres mniej więcej roku.
Należy też wiedzieć, że w trakcie leczenie i rehabilitacji poszkodowany przebywa na zwolnieniu lekarskim, na którym należy mu się zasiłek chorobowy w wysokości 100% wynagrodzenia. Zasiłek ten wypłacany jest przez 182 dni. Jeżeli po tym czasie poszkodowany nie jest nadal w stanie podjąć pracy zawodowej, to przysługuje mu świadczenie rehabilitacyjne na kolejne 12 miesięcy.
Ile czeka się na odszkodowanie za wypadek przy pracy?
Jednorazowe odszkodowania za wypadek przy pracy ZUS ma obowiązek wypłacić w ciągu 30 dni od podjęcia decyzji w sprawie jego przyznania. Tryb postępowania w sprawie jego przyznania warunkuje rozporządzenie Ministra pracy i Polityki Społecznej z dnia 18 grudnia 2002 roku w sprawie szczegółowych zasad orzekania o stałym lub długoterminowym uszczerbku na zdrowiu. Zgodnie z nim Zakład Ubezpieczeń Społecznych ma 14 dni od dnia otrzymania orzeczenia komisji lekarskiej i pozostałej dokumentacji na wydanie decyzji o przyznaniu jednorazowego świadczenia.
Wypadek przy pracy – na jakie odszkodowanie można liczyć?
Często okazuje się, że świadczenie wypłacone przez ZUS nie pokrywa całości kosztów leczenia i rehabilitacji, wtedy poszkodowany pracownik może domagać się odszkodowania od pracodawcy. Jest to możliwe na podstawie przepisów Kodeksu Cywilnego, które mówią, że pracownik, który dostał w wyniku pracy uszczerbku na zdrowiu lub rozstrojenia zdrowia ma prawo ubiegać się o wypłacenie świadczenia pieniężnego od pracodawcy w celu wyrównania doznanej szkody, której ZUS nie pokrył w całości. Odpowiedzialność pracodawcy ma w tym wypadku charakter uzupełniający. Należy pamiętać, że o odszkodowanie od pracodawcy można wystąpić dopiero po uzyskaniu świadczenia z ZUS-u. Jeśli pracodawca ponosi winę za wypadek pracownika, musi pokryć koszty jego leczenia, a w przypadku gdy pracownik stanie się inwalidą zapłacić za jego przekwalifikowanie do innego zawodu. Odszkodowanie od pracodawcy może zostać ściągnięte z jego polisy ubezpieczeniowej (jeśli taką posiada) lub z majątku własnego. Trzeba też pamiętać, że branże o podwyższonym stopniu zagrożenia (np. górnictwo, budownictwo, kolej, koncerny paliwowe) odpadają za uszczerbki na zdrowiu pracownika niezależnie od stopnia winny, ich odpowiedzialność kształtuje się na zasadzie ryzyka.
