Wypadki przy pracy to zdarzenia, które wydarzają się i w miejscu wypełniania obowiązków wynikających ze stosunku pracy i poza nim np. w podróży służbowej czy drodze do/z pracy do domu. Rok rocznie ulega im ok. 90 tysięcy Polaków. Wbrew powszechnym wyobrażeniom wypadki przy pracy nie zdarzają się tylko osobom pracującym na budowach, w branży górniczej czy elektryczne, chociaż faktem jest, że to oni najczęściej się z nimi zmagają. Wypadki mogą zdarzyć się również tym, którzy na co dzień siedzą za przysłowiowym biurkiem. Te poważne mogą spowodować śmierć poszkodowanego lub poważny uszczerbek na zdrowiu. Jednak nawet kiedy wypadek nie był groźny i nie wpłyną znacząco na całe dalsze życie poszkodowanego, to za uczestnictwo w nim można uzyskać odszkodowanie. Sprawdź, kiedy należy się odszkodowanie za wypadek przy pracy i na jakich zasadach można je otrzymać.
Czym jest wypadek przy pracy?
Zanim przejdziemy do omawiania świadczeń, jakie może otrzymać poszkodowany w wyniku wypadku przy pracy, dobrze jest dowiedzieć się, czym tak naprawdę jest to zdarzenie. Definicję wypadku przy pracy można znaleźć w ustawie o ubezpieczeniach społecznych z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych z dnia 30 października 2002 roku. Artykuł 3 tej ustawy mówi, że wypadek przy pracy jest wydarzeniem nagłym wywołanym przez zewnętrzną, niezależną od pracownika przyczynę. Aby zdarzenie mogło zostać zakwalifikowane, jako wypadek przy pracy musi się wydarzyć:
- W czasie lub w związku z pełnionymi przez pracownika obowiązkami wynikającymi z umowy o pracę, lub tymi zleconymi przez pracodawcę,
- W czasie lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet jeśli nie będą one wykonywane z jego polecenia,
- W czasie, gdy pracownik pozostaje do dyspozycji pracodawcy np. w drodze do i z pracy,
- W trakcie podroży służbowych,
- Podczas szkolenia w zakresie powszechnej samoobrony,
- Podczas wykonywania zadań, które zostały zlecone przez działające na terenie firmy organizacje związkowe.
Dodatkowo wypadki przy pracy dzielimy na: śmiertelne (gdy w wyniku zdarzenia lub jego następstwie poszkodowany traci życie do 6 miesięcy od wydarzenia), ciężkie (kiedy poszkodowany traci zdolność do dalszej pracy), lekkie (kiedy poszkodowany odzyska zdrowie w okresie 28 dni od daty zdarzenia), zbiorowe (kiedy wypadkowi w wyniku tego samego zdarzenia uległy co najmniej 2 osoby).
Świadczenia po wypadku przy pracy – na jakie odszkodowanie może liczyć poszkodowany?
Osoba poszkodowana w wypadku przy pracy może liczyć na różnego typu świadczenia finansowe. Przede wszystkim należy zaznaczyć, że są one w pierwszej kolejności wypłacana z Zakładu ubezpieczeń Społecznych. Dopiero kiedy te świadczenia nie pokrywają w całości ponoszonych kosztów na leczenie, poszkodowany może wystąpić z sądowym wnioskiem o przyznanie rekompensaty od pracodawcy.
Świadczenia od pracodawcy mają więc charakteru uzupełniający i mogą być wypłacone tylko po zakończeniu procedury odszkodowawczej w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych.
Nie mniej jednak poszkodowany w wyniku wypadku przy pracy może ubiegać się o:
- Zasiłek chorobowy, którego kwota będzie wynosić tyle ile otrzymywana przed zdarzeniem pensja brutto,
- Świadczenie rehabilitacyjne, również w wysokości pensji brutto,
- Zasiłek wyrównawczy, przysługuje on pracowników, gdy w wyniku stałego lub okresowego uszczerbku na zdrowiu jego dochody ulegają obniżeniu,
- Jednorazowe odszkodowanie wypłacane w wyniku stałego lub długoterminowego uszczerbku na zdrowiu,
- Jednorazowe odszkodowanie dla rodziny i najbliższych wypłacane w przypadku, gdy poszkodowany w wyniku wypadku przy pracy poniósł śmierć,
- Rentę z tytułu niezdolności do pracy, świadczenie to przysługuje pracownikowi, który w wyniku wypadku utracił możliwość podjęcia pracy zarobkowej,
- Rentę szkoleniową, świadczenie przysługuje poszkodowanemu, który nie jest zdolny do wykonywania dotychczasowej pracy i zmuszony jest do przekwalifikowania się ze względu na stan zdrowia, orzeczenie o niezdolności wykonywania dotychczasowego zawodu wydaje komisja lekarska,
- Rentę rodzinną, przysługuje ona rodzinie ubezpieczonego pracownika, który w następstwie wypadku przy pracy poniósł śmierć,
- Dodatek do renty rodzinnej, świadczenie to przysługuje osobie, która straciła oboje rodziców w wypadku,
- Dodatek pielęgnacyjny, wypłacany wraz z rentą z ubezpieczenia wypadkowego jako dodatek,
- Pokrycie kosztów leczenia,
- Odszkodowanie od pracodawcy za utratę lub uszkodzenie rzeczy własnych, które uległy zniszczeniu lub uszkodzeniu w wyniku wypadku.
W jakich sytuacjach wypłacane są świadczenia po wypadku przy pracy?
Świadczenia finansowe po wypadku przy pracy wypłacone są pracownikom zatrudnionym na umowę o pracę i którzy ulegli wypadkowi w sposób niezamierzony i nie ze swojej winy. Oznacza to, że odszkodowania za wypadek przy pracy nie otrzyma osoba, której zostanie udowodnione, że umyślnie lub na skutek rażącego niedbalstwa doprowadziła do zdarzenia, która naruszyła przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy obowiązujące w zakładzie i w ogólnie obowiązujących przepisach prawa. Do odszkodowania nie ma również prawa osoba, która wypadkowi uległa będąc pod wpływem alkoholu lub środków odurzających.
Wypadek przy pracy pracownika na umowie cywilnoprawnej?
O odszkodowanie za wypadek przy pracy mogą starać się też osoby, które obowiązki zawodowe wykonywały w oparciu o umowy cywilno prawne. Należy jednak zaznaczyć, że proces ten może być trudniejszy i bardziej czasochłonnych.
Jak starać się o odszkodowanie za wypadek przy pracy?
Pierwszym krokiem uzyskiwania odszkodowania za wypadek przy pracy jest poinformowanie pracodawcy o całym zajściu, jeśli stan zdrowia poszkodowanego na to pozwala. Pracodawca zobowiązany jest w tym zakresie udzielić pierwszej pomocy osobie poszkodowanej, następnie powołać komisją powypadkową złożoną z inspektora pracy i specjalisty BHP. Komisja ta zobligowana jest do przedstawienia w ciągu 14 dni protokołu powypadkowego ustalającego przebieg zdarzenia oraz przyczyny powstawania wypadku przy pracy np. niesprawną maszynę. Sam poszkodowany ma wgląd do przygotowanego dokumentu i może zgłaszać do niego uwagi. Jest on o tyle ważny, że stanowi jedną z podstaw do ubiegania się o odszkodowanie za wypadek przy pracy. Oprócz protokołu powypadkowego ważnymi dokumentami są te medyczne, które potwierdzają urazy i proces leczenia poszkodowanego pracownika.
Wszystkie te dokumenty należy zgromadzić i wraz z wnioskiem o odszkodowanie złożyć do Zakładu ubezpieczeń Społecznych. Instytucja ta będzie wymagała dostarczenia m.in.
- Wniosku określającego, o jaki rodzaj świadczenia ubiega się poszkodowany,
- Danych identyfikacyjnych płatnika składek, czyli pracodawcy,
- Danych ubezpieczonego, czyli poszkodowanego pracownika,
- Sporządzonego przez komisję wypadkową protokołu lub karty wypadku,
- Aktualnego zaświadczenia o stanie zdrowia wydanego przez lekarza,
- Karty informacyjnej z udzielenia pierwszej pomocy
- Informacji o przebytym szkoleniu BHP,
- Oświadczenia osoby, której poszkodowany zgłosił wypadek przy pracy.
ZUS może również poprosić o uzupełnienie dokumentacji o dane dotyczące zawartej z pracodawcą umowy, a w przypadku wypadku komunikacyjnego np. potrącenia przez samochód w drodze do pracy informacji na temat sprawcy wypadku, które będą potwierdzone przez policję.
O pomoc w uzupełnieniu dokumentów można poprosić prawnika oddziału ZUS, w którym składa się wniosek. Jeśli okaże się on niekompletny, instytucja ma obowiązek poinformować o tym poszkodowanego, a on może uzupełnić złożone dokumenty.
Wysokość odszkodowania za wypadek przy pracy
Wysokość odszkodowania za wypadek przy pracy uzależniona jest od powstałego uszczerbku na zdrowiu. Najważniejsze przy ustalaniu wysokość świadczenie będzie to czy pracownik całkowicie utracił możliwość powrotu do pracy, czy też jego obrażenia są czasowe. O stopniu uszczerbku na zdrowiu oraz tym, czy jest on czasowy, czy stały każdorazowo decyzje powoływana komisja lekarska. Zgodnie z przepisami prawa jednorazowe odszkodowanie za wypadek przy pracy wynosi 20% przeciętnego wynagrodzenia za każdy procent stałego lub długotrwałego uszczerbku powstałego na zdrowiu poszkodowanego. W okresie leczenia oraz rehabilitacji osobie poszkodowanej w wyniku wypadku przy pracy przysługuje także zasiłek chorobowy w wysokości 100% wynagrodzenia. Jest on wypłacany przez pierwsze 182 dni dochodzenia do zdrowia, jeśli po tym czasie poszkodowany nadal potrzebuje rehabilitacji, może on wystąpić o świadczenie rehabilitacyjne, które wypłacane jest przez kolejne 12 miesięcy.
Terminy wypłaty odszkodowania za wypadek przy pracy
Terminy wypłaty odszkodowania za wypadek przy pracy przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych określane są przez przepisy prawa. Mówi o nich rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 18 grudnia 2002 roku w sprawie szczegółowych zasad orzekania o stałym lub długoterminowym uszczerbku na zdrowiu. Zgodnie z nim odszkodowanie za wypadek przy pracy winno być wypłacone przez ZUS w terminie do 14 dni od otrzymania przez instytucję orzeczenia komisji lekarskiej i pozostałej dokumentacji wypadku.
Odszkodowanie za wypadek przy pracy od pracodawcy
Jeśli po pozytywnym rozpatrzeniu wnioski przez ZUS okaże się, że przyznane świadczenie nie pokrywa w całości kosztów leczenia i rehabilitacji poszkodowany pracownik może wystąpić z roszczeniem finansowym do pracodawcy. Jest to możliwe na podstawie przepisów wynikających z Kodeksu Cywilnego. Mówią one, że pracownik doznający uszczerbku na zdrowiu lub rozstroju zdrowia ma prawo ubiegać się o rekompensatę od pracodawcy. Dzieje się tak wtedy, gdy to pracodawca jest winny wypadkowi. Odszkodowanie dla pracownika wypłacane jest z polisy OC wykupionej przez przedsiębiorcę lub z jego majątku własnego.
Osoby poszkodowane w wypadku przy pracy przede wszystkim powinny skupić się na tym, aby jak najszybciej przekazać informacje o zdarzeniu pracodawcy lub innej osobie decyzyjnej w firmie oraz zadbać o własne zdrowie. Czynności, które mają wyjaśnić okoliczności zdarzenia, zobowiązany jest podjąć pracodawca, który zobligowany jest do dbania o bezpieczeństwo swoich pracowników. Dopiero po powrocie do zdrowia i wyjściu z pierwszego szoku można wystąpić o odszkodowanie po wypadku przy pracy.
