Wiele osób myśli, że wypadek szczególnie ten, w którym ponosi się duże szkody materialne i osobiste, jest gwarancją wypłaty odszkodowania. Niestety tak nie jest. Nawet jeśli auto nadaje się do kasacji, ubezpieczyciel może odmówić wypłaty pieniędzy lub znacznie obniżyć wypłaconą kwotę ubezpieczania. Co więcej, ma prawo do takich działań. Podstawą do tego są sytuacje, w których poszkodowany przyczynia się do wypadku, w to wchodzą również te zdarzenia, kiedy zrobił to nieświadomie. Zobacz jakie zachowania mogą być powodem obniżenia odszkodowania dla poszkodowanego.
Kiedy sprawca nie jest jedynym sprawcą?
Jedną z pierwszych czynności, jakie wykonuje się po kolizji lub wypadku, jest ustalenie winnego zdarzenia. Jeżeli ten etap przebiega bez problemu, wydaje się, że dochodzenie odszkodowania będzie łatwe, proste i szybkie, w końcu sprawca podpisał oświadczenie o winie. Nie zawsze jednak tak jest. Sprawca, choć nadal pozostanie sprawcą, może nie ponosić całej winy za zdarzenie. Mówi o tym art. 362 Kodeksu cywilnego – jeżeli poszkodowany przyczynił się do powstania lub zwiększenia szkody, obowiązek jej naprawienia ulega odpowiedniemu zmniejszeniu stosownie do okoliczności, a zwłaszcza do stopnia winy obu stron.
W praktyce oznacza to, że poszkodowany, który nawet pośrednio i nieświadomie przyczynił się do powstania wypadku, może zostać uznany za współwinnego zdarzenia. Takie stwierdzenie sprawia, że firma ubezpieczeniowa nie będzie chciał wypłacić całości odszkodowania. Jego kwota zostanie pomniejszona o odpowiedni procent mówiący o winie poszkodowanego.
W jakich sytuacjach poszkodowani przyczyniają się do szkody?
Zmniejszenie wysokości odszkodowania z polisy OC sprawcy może wynikać z różnych wglądów. Katalog szkód, do których może przyczynić się poszkodowany i które mogą wpływać pośrednio, jest długi i obszerny. Najczęściej jednak mamy do czynienia z trzema sytuacjami. Każda z nich jest związana ze złamaniem przepisów drogowych. Oznacza to, że poszkodowanego oprócz obniżonego odszkodowania czekają jeszcze sankcje karne wynikające z kodeksu karnego i drogowe.
Jedną z najczęstszych przesłanek do obniżenia odszkodowania z polisy OC sprawcy jest przekroczenie przez poszkodowanego prędkości jazdy. Orzecznictwo sądowe w tym zakresie jest zaskakująca zgodnie. Większość spraw również tych odbywających się na wokandzie Sądu Najwyższego mówi, że nawet zwykłe przekroczenie prędkości na drodze może być uznane jako przyczynie się do powstania szkody. Oznacza to, że zwiększona prędkość jazdy jest uzasadnienie do obniżenia należnego odszkodowania. Stopień przyczynienia się przez poszkodowanego do kolizji lub wypadku ustalany jest indywidualnie i na podstawie tego, jaka prędkość została przekroczona.
Kolejną przesłanką do obniżenia wysokości odszkodowania jest nietrzeźwy stan poszkodowanego. Mowa tu nie tylko o tym, kiedy to kierujący jest pijany i to jemu obniża się odszkodowanie. Na niższe świadczenie może liczyć również pasażer auta, który wiedział, że kierowca jest pod wpływem alkoholu, a mimo to wsiadł z nim do pojazdu. Potwierdza to wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 grudnia 1985 roku, który mówi, że podjęcie decyzji o jeździe z nietrzeźwym kierowcą, który z powodu swojego stanu doprowadził do wypadku, w którym ucierpiał pasażer, będzie uzasadniać przyczynienie się poszkodowanego do powstania szkody. Tak jak w pierwszym przypadku (jazdy z nadmierną prędkością) również i tutaj stopień odpowiedzialności ustalany jest indywidualnie.
Przyczyna obniżenia wysokości odszkodowania może być również brak zapalonych świateł podczas jazdy. Sąd uznał, że brak prawidłowego oświetlenie jest istotnym czynnikiem, który może przyczynić się do powstania wypadku lub kolizji.
Wszystkie te sytuacje pokazują, że zwykłe zapomnienie czy nieuwaga mogą być przyczyną obniżenia przez ubezpieczyciela odszkodowania. Dzieje się tak, nawet jeśli poszkodowany nie przewidział, że jego zachowanie może doprowadzić do wypadku. Nie świadomość działań nie jest tutaj wytłumaczeniem i sądy i ubezpieczyciele przyjmują, że poszkodowany powinien wiedzieć, jakie będą konsekwencje jego działań.
Przyczynienie się do szkody a prawo do odszkodowania z polisy OC
Firmy ubezpieczeniowe badając czy poszkodowany nie przyczynił się do wypadku, stosują dwie formy zaliczenia. Pierwsza to przyczynienie się do powstania szkody w ogóle. Przesłanka ta zachodzi, gdy np. poszkodowany wymuszają pierwszeństwo i na skutek tego zachowania dochodzi do wypadku z innym kierowcą. Drugi przelicznik to przyczynienie się do zwiększenia rozmiarów szkody. Mówimy o nim wtedy, gdy np. kierowca nie zapnie pasów bezpieczeństwa i doprowadzi to do powstania urazu w czasie wypadku, który został spowodowany przez innego kierowcę.
Należy też zaznaczyć, że aby przyczynienie mogło wpłynąć na wysokość odszkodowania, niezbędne jest ustalenie związku przyczynowo skutkowego pomiędzy zachowaniem poszkodowanego a szkodą, która powstała. Jeśli ubezpieczyciel jest w stanie wskazać taki związek, to ma prawo do obniżenia odszkodowania. Należy o tym pamiętać, bowiem wielu ubezpieczycieli skupia się jedynie na wskazaniu nagannego zachowania poszkodowanego, a nie na wskazaniu takiego związku i na taj podstawie dokonuje obniżenia wypłacanych rekompensat.
